Smog równie groźny dla skóry, jak nadmierne opalanie

Czytaj dalej
Katarzyna Pachelska

Smog równie groźny dla skóry, jak nadmierne opalanie

Katarzyna Pachelska

O zgubnym wpływie smogu na skórę rozmawiamy z dr biofizyki Izabelą Anną Zawiszą, absolwentką Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk i prezesem firmy badawczo-rozwojowej KF Niccolum.

Czy jest coś takiego, jak „alergia na smog”?

Nie spotkałam się z takim określeniem, ale smog to drobnocząsteczkowa zawiesina wielu substancji. Według jednej z teorii, na większych pyłach w smogu mogą być ulokowane bakterie, czy białka bakteryjne. Elementem smogu są też metale, i na nie rzeczywiście można mieć alergię. Czyli alergia na smog - nie, ale alergia na elementy smogu - tak.

Nie można powiedzieć, że cały smog jest alergenem?

Ludzie, słysząc mocny komunikat: np. smog alergizuje, uważają to za przesadę, chwyt marketingowy. Lepiej tłumaczyć, że w smogu mogą się znajdywać np. pochodzące ze spalania węglowodory wielopierścieniowe, które są rakotwórcze, benzen albo benzopiren albo metale, takie jak nikiel, pallad czy chrom, które są znanymi alergenami kontaktowymi i są też czynnikami, które wywierają negatywny wpływ na układ oddechowy, czy też elementy białkowych otoczek bakteryjnych czy białkowych alergenów. Szacuje się, że alergia kontaktowa dotyka 40 proc. społeczeństwa, a najbardziej rozpowszechniona jej odmiana - alergia na nikiel - 17 proc. kobiet i 3 proc. mężczyzn populacji świata, co oznacza, że co 7. osoba na świecie ma lub rozwinie alergię na nikiel. W samej Japonii uczulonych jest ok. 30-40 proc. społeczeństwa! Badania pokazują ciągły wzrost liczby osób nadwrażliwych na ten metal. Mówi się o tym, że smog ma duży wpływ negatywny na układ oddechowy czy układ krążenia, a mało - o jego wpływie na skórę. Ja ze swojego doświadczenia wiem, że od połowy listopada przez całą zimę moja skóra jest zaczerwieniona, przesuszona. Zawsze myślałam, że na to wpływ ma suche powietrze w domu. Prawdopodobnie ma to związek ze smogiem. Zanieczyszczenie zewnętrznego powietrza wpływa na zdrowie, nasilając objawy astmy czy powodując rozwój chorób atopowych lub rozwój alergii. Prowadzono badania na dzieciach (17 chłopców i 5 dziewczynek w wieku 16-85 miesięcy) przez 18 miesięcy. Zanotowano wzrost objawów atopowego zapalenia skóry w zimie, gdzie odnotowano również wzrost poziomu pyłu PM 2,5. Pomimo że dokładny mechanizm nie jest znany, zapalenie skóry może być wywołane zanieczyszczeniem powietrza.

Jakie szkody może wywołać smog w skórze?

Jestem specjalistką w chemii koordynacyjnej metali i zajmuję się metalami. Chciałabym opowiedzieć o niszczącym wpływie metali na skórę. Skóra ma swój płaszcz lipidowy, ale ma też swoje białko ochronne, które się nazywa filagryna. W zespole badawczym, gdzie kiedyś pracowałam, wykazaliśmy, że filagryna ulega autokatalitycznemu cięciu, kiedy w jej bliskim sąsiedztwie jest określony metal. Gdy na skórę, chronioną przez filagrynę, osiądzie z miejskiego smogu pallad czy nikiel, które mają właściwości niszczenia tego białka, to zajdzie taka reakcja cięcia i częściowego niszczenia, degradacji tej skóry. W lusterku będzie można zaobserwować utratę jędrności skóry, przesuszenie, a pod mikroskopem - jej niszczenie, degradację.

Czym to się objawia?

Negatywny wpływ smogu na skórę to: krótkoterminowo - przesuszenie, zaczerwienienie, starszy wygląd skóry, utrata jędrności. Długoterminowo, przy intensywnej ekspozycji - podrażnienie, doprowadzenie do alergii. Oczywiście do alergii nie będziemy doprowadzeni samym smogiem, ale metale, których cząsteczki są obecne w smogu, znajdują się też w różnych przedmiotach codziennego użytku - takich jak obudowy telefonów, laptopów, monety. Sumaryczna ekspozycja może doprowadzić do nabycia alergii. A alergie kontaktowe można nabyć w ciągu całego życia, nie tylko w wieku dziecięcym.

Nawet w okolicach czterdziestki może się okazać, że mamy alergię na własny komputer?

Tak. U naukowców częściej niż u statystycznych ludzi można obserwować alergie na metale, bo pracujemy np. z solami metali, które mają wysokie stężenia. Ekspozycja jest dużo wyższa niż u innych grup zawodowych (oczywiście nie mówię o pracownikach zakładów metalurgicznych). Koleżanka z mojego zespołu badawczego została tak silnie zalergizowana przez nikiel, że musiała swój własny komputer owinąć w folię spożywczą, żeby nie dotykać palcami klawiatury. Ekspozycja ze wszystkich źródeł (np. też z diety, a bardzo dużo niklu jest np. w kakao) była tak duża, że pułap akceptowalny dla jej organizmu został przekroczony. I to tak mocno, że nawet tak małe dawki, jak z klawiatury komputera, powodowały silne reakcje organizmu.

Smog jest groźny dla skóry, jak nadmierne opalanie?

Myślę, że można zaryzykować takie stwierdzenie, chociaż to zupełnie inne szlaki toksyczności i inny efekt szkodliwości dla organizmu.

Jak można się chronić przed negatywnym wpływem smogu na skórę?

Bardzo ważna jest profilaktyka. Wszyscy wiemy, że w najbardziej smogowe dni nie wolno wietrzyć pomieszczeń. Jeśli wychodzić na jakiś jogging - to w masce. Chronić drogi oddechowe, ale chronić też skórę. Polecam kremy barierowe, zawierające technologię metal screen, czyli filtr dla szkodliwych elementów powietrza. Opracowaliśmy w firmie badawczo-rozwojowej taką technologię na wzór filtrów słonecznych - filtr dla metali ciężkich, zanieczyszczeń ze smogu. Zawierają one innowacyjną cząsteczkę Chitathione, która uniemożliwia przenikanie przez skórę szkodliwych jonów metali i zanieczyszczeń. W produkty włożyliśmy też przeciwutleniacze, bo potencjał utleniający zanieczyszczeń jest szkodliwy dla skóry. Zarówno degradacja, którą powodują metale, jak i degradacja, którą niosą ze sobą utleniacze, to są dwa różne mechanizmy niszczenia naturalnych mechanizmów ochronnych skóry, a skóra to jeden z największych ochronnych organów naszego ciała. Istotne jest zachowanie higieny, by nie pozwalać pyłom osadzonym na skórze pozostawać tam przez długi czas. Jeśli czujemy, że wracamy do domu i mamy powłoczkę zanieczyszczeń na skórze, trzeba ją zmyć, i położyć krem - albo barierowy, albo nawilżający. Rano - koniecznie barierowy. By te czynniki jak najkrócej oddziaływały na naszą skórę. Stosować antyoksydanty, np. witaminę C i witaminę E.

Ile kosztują kremy z metal screenem?

Od 40 do 70 zł. Kosmetyki są produkowane w Polsce, również cząsteczka aktywna Chitathione została wynaleziona w Polsce. Gdy byłam doktorantką w Polskiej Akademii Nauk, pracowałam w zespole prof. Wojciecha Bala, który do lat zajmował się alergią niklową. Razem z promotorem stworzyłam koncept molekuły, która wyłapywałaby nikiel i zatrzymywałaby go na powierzchni skóry, nie wpuszczając do organizmu.

Które z metali ciężkich są najgroźniejsze dla organizmu, które są największymi alergenami?

Nikiel (symbol chemiczny Ni) jest najbardziej rozpowszechnionym alergenem kontaktowym. Jest uważany za jeden z najczęstszych uczulaczy na świecie, a zaraz za nim chrom, kobalt i pallad.

Gdzie można się natknąć na te alergizujące metale w codziennym życiu? W jakich przedmiotach znajduje się nikiel?

Nikiel ma świetne właściwości użytkowe, jest odporny na korozje, wytrzymały i elastyczny. Jego cena jest niewielka, więc jest szeroko rozpowszechniony w przemyśle. W każdym kraju świata, łącznie z USA, Kanadą czy Europą, jego produkcja i użycie w przemyśle wzrastają z roku na rok. Możemy go znaleźć np. w monetach, sztućcach, klamkach, oprawkach okularów, elementach mebli, napach dżinsów, napach śpioszków. Np. polska firma Pinokio produkuje napy bezniklowe, ale nie we wszystkich niemowlęcych ubraniach różnych firm są napy bez niklu.

Katarzyna Pachelska

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2024 Polska Press Sp. z o.o.